Ποιο Σώμα;

«Κλείνω τα μάτια μου κι ονειρεύομαι την άλλη μου ζωή. Δηλαδή, το πως θα είμαι μετά την επέμβαση. Δεν έχω ονειρευτεί ποτέ τον εαυτό μου γυναίκα, πάντα με ονειρευόμουν ως άντρα. Όμως, μέχρι πρόσφατα, δεν κατάφερνα ποτέ να δω σώμα. Πάντα στο όνειρο μου βίωνα ότι είμαι άντρας, αλλά σώμα δεν έβλεπα. Πίστευα πως, με το να κάνω την εγχείρηση θα ήμουν πιο ευτυχισμένος άνθρωπος. Πίστευα πως το μοναδικό μου πρόβλημα ήταν το σώμα μου. Στην πορεία αντιλήφθηκα πως δεν ήταν.

Όμως το σώμα μας το κουβαλούμε μαζί μας 24 ώρες τη μέρα. Αυτοπροσδιοριζόμαστε με αυτό. Το σώμα είναι ένα μεγάλο βάρος για τους ανθρώπους που βιώνουν δυσφορία φύλου. Είναι σαν να δίνει οδηγίες ο εγκέφαλος και το σώμα δεν υπακούει. Δεν κρύβεται, δεν αλλάζει.

Οπότε, όταν νιώσεις πως δεν σου ανήκει η ταυτότητα σου, δεν σου ανήκει ούτε το σώμα σου. Δεν θέλεις να σε βλέπουν και να σε βιώνουν έτσι. Δεν θέλεις εσύ να βιώνεις αυτό το σώμα. Επειδή είσαι εσύ που κάνεις μπάνιο, εσύ που βλέπεις το σώμα σου. Άρα εσύ ξέρεις τι έχεις. Σε πιάνει πανικός, γιατί σκέφτεσαι "μα αφού δε μου αρέσει αυτό που έχω!".» –Alterego

Με αφορμή την πολυαναμενόμενη πρεμιέρα της νέας παραγωγής του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου «Ποιο Σώμα», σε σκηνοθεσία Κορίνας Κονταξάκη (Θέατρο Transcendental), συναντήσαμε τον Alterego, γραπτά του οποίου αποτέλεσαν τη βάση του σεναρίου των Κορίνας Κονταξάκη και Ελένης Κοσμά.

-Πολλές πτυχές της πραγματικότητας ενός ατόμου που βιώνει δυσφορία φύλου μας είναι άγνωστες. Παρατηρούμε πως στην κυπριακή καθημερινότητα αυτά τα άτομα δεν εκπροσωπούνται επαρκώς, ίσως και καθόλου. Για μας ήταν μια ευχάριστη έκπληξη η επιτυχία του έργου «Ποιο Σώμα» στον διαγωνισμό θεατρικών έργων PLAY, και το επερχόμενο ανέβασμα του από τον ΘΟΚ. 

- Καταρχάς, αυτό το έργο δεν αφορά μόνο τα άτομα που βιώνουν δυσφορία φύλου. Μας αφορά όλους. Το έργο, και αυτό δεν το λέω επειδή βασίζεται εν μέρει στη ζωή μου, θεωρώ ότι περνά ένα σημαντικό μήνυμα στον κόσμο. Μπορούν να ταυτιστούν με αυτό άνθρωποι που δεν βιώνουν την ίδια κατάσταση, επειδή έχει να κάνει καθαρά με την αποδοχή του εαυτού μας. Και στην τελική, είμαστε μια μικρή χώρα, είναι αδύνατο να μην συναντήσουμε σε κάποια φάση της ζωής μας μια τέτοια περίπτωση. Το θέμα είναι πώς αντιμετωπίζεται αυτή η περίπτωση. Μέσα από το έργο θεωρώ ότι μπορεί κάποιος να καταλάβει και την πλευρά του ατόμου που το βιώνει, αλλά και την πλευρά της οικογένειας που οφείλει να το αποδεχτεί. Το μήνυμα που θέλω προσωπικά να περάσει το έργο είναι ότι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η ΑΓΑΠΗ, τίποτα άλλο. Αν το δείτε πιο σφαιρικά, η δυστυχία πηγάζει από την έλλειψη αγάπης. Αγαπώντας τον άλλο, με τον τρόπο μου τον βοηθώ: συμπάσχω μαζί του. Δεν τον λυπάμαι, δεν τον κουτσομπολεύω, δεν τον κρίνω. Είμαι εκεί, βράχος: «σε αγαπώ, θα σε βοηθήσω, θα σε στηρίξω, είμαι δίπλα σου, σε αποδέχομαι». Αυτό θέλω να ακουστεί.

- Η αποδοχή για την οποία μιλάς προϋποθέτει όμως μια πάλη, διαφορετική από αυτή που περιμέναμε. Δηλαδή, δεν είναι τόσο η σύγκρουση με την κοινωνία για να φτάσεις στην αποδοχή, αλλά η σύγκρουση με τον εαυτό...

- Ναι. Ο καθένας μας, για τους δικούς του λόγους περνά από τη διαδικασία πάλης με τον εαυτό του. Μόλις κατάλαβα τι μου συνέβαινε, πίστευα κι εγώ ότι φταίει η κοινωνία. Όχι για αυτό που είμαι, αλλά, της έριχνα το φταίξιμο που εγώ φοβάμαι να το εκφράσω, γιατί θα με αρνηθεί, θα με απορρίψει, θα με περιθωριοποιήσει. Τα γραπτά μου, αν τα δείτε, στην αρχή έχουν μόνο θυμό, μίσος, ενώ στην ουσία δεν είχα βιώσει ούτε bullying (face to face), ούτε κάτι παρεμφερές. Στην πορεία αντιλήφθηκα ότι η μάχη που γινόταν ήταν με τον εαυτό μου, δηλαδή με το να αποδεχτώ αυτό που είμαι. Με την αποδοχή δεν μπορεί κανείς να σε επηρεάσει ή να πει πως αυτό που νιώθεις πως είσαι, είναι λάθος. Οπότε οι σεναριογράφοι πήραν τα γραπτά μου, κι από εκεί εμπνεύστηκαν. Είδαν ότι η μάχη ήταν καταρχήν μεταξύ της θηλυκής και αρσενικής μου πλευράς μέχρι να φτάσω στο επίπεδο της αποδοχής. Έπειτα έρχεται η σύγκρουση με την οικογένεια λόγω της δυσκολίας που υπάρχει στο να το αποδεχτούν. Είναι προτιμότερο να στηρίξεις το παιδί σου, από το να αναρωτιέσαι γιατί να του συμβαίνει αυτό.

- Η σύγκρουση με τον εαυτό, στο έργο προσωποποιείται. Βλέπουμε τον “Πάρη” να εμφανίζεται και να ζει παράλληλα με την “Ιωάννα”, με ό,τι προϋποθέτει αυτό. Αυτό στην πραγματικότητα πως το βίωνες;

- Σε πολύ μικρή ηλικία, γύρω στα 7, θυμάμαι περίμενα να φύγουν από το σπίτι οι γονείς μου, για να πάω να πάρω το κοστούμι του μπαμπά μου, να φορέσω την γραβάτα του - να έχει δεμένη γραβάτα, ήταν το άγχος μου! Δεν ήξερα να την δένω και παρακαλούσα πάντα να έχει γραβάτα δεμένη για να την σφίξω, γιατί τον έβλεπα που ντυνόταν και έκανε την συγκεκριμένη κίνηση. Να βάλω τα παπούτσια του, με το τακουνάκι για να κάνουν θόρυβο. Ή, θυμάμαι ήθελα να γίνω τραπεζικός υπάλληλος επειδή πήγαινα στην τράπεζα και έβλεπα τον υπάλληλο με το κοστούμι. Είχε και αυτή την ταμειακή μηχανή που βγάζει το χαρτάκι, και ήθελα κι εγώ απ’ αυτήν (γέλια).Υπήρχε πολύ έντονα η μίμηση, δηλαδή έβλεπα στην τηλεόραση ηθοποιούς και μου άρεσαν - γενικά είχα κόλλημα με τους ωραίους άνδρες. Έβλεπα έναν ωραίο άνδρα και ήταν λες και τον είχα ερωτευτεί, αλλά αυτό που βίωνα ήταν «θέλω να είμαι εκείνος!». Το ίδιο ένιωθα και με ένα ξάδερφο μου. Τον έβλεπα, έβλεπα τα χέρια του, αντέγραφα τις κινήσεις του, νόμιζα ότι με το να τον μιμούμαι, γινόμουν αυτός. Κάπως έτσι άρχισα να το συνειδητοποιώ.

-Και η συνειδητοποίηση έφερε την σύγκρουση;

-Σαφώς. Σε ηλικία 17-18 χρόνων, προσπάθησα να σκοτώσω τον “Πάρη”. Πίστευα ότι δεν πρέπει να υπάρχει. Ότι πρέπει να είμαι κορίτσι όπως είναι οι φίλες μου και πως πρέπει να βγαίνω με άνδρες. Το προσπάθησα…αποδυνάμωνα τον “Πάρη”. Όμως κατέληγε σε αποτυχία. Αυτό που ήθελα ήταν να ζήσω. Άφησα τον "Πάρη" να νιώσει και να έρθει σε επαφή με κορίτσια. Κάνοντας τις πρώτες μου σχέσεις, και ενώ ένιωθα ευτυχισμένος, πάντα κάτι έλειπε. Ένιωθα πως δεν είμαι αρκετός ούτε γι’ αυτές, αλλά ούτε και για μένα. Εκεί άρχισε να μεγαλώνει η σύγκρουση· “δεν πρέπει να υπάρχει - πρέπει να υπάρχει”. Ήθελε να υπάρχει.

Γι’ αυτό δεν ήθελα να βγαίνω από το σπίτι μου. Δεν ήθελα να πηγαίνω έξω και να πρέπει να συστηθώ. Ο μόνος τρόπος που μπορούσα να με δει κάποιος, ήταν σε ένα chat site. Εκεί έμπαινα, άλλαζα το όνομα μου και μπορούσα να πάρω μορφή. Έβρισκα κοπέλες και μιλούσα ως “Πάρης” πλέον. Κάναμε και σχέσεις (γέλια). Εφηβικά πράγματα, όμως από εκεί η ζωή μου ξεκίνησε να περνά στο φανταστικό. Έφευγε το πραγματικό, κι ο "Πάρης" ζούσε.

- Και άρχισες να βιώνεις τον "Πάρη" σαν «αυτόνομη και απαιτητική προσωπικότητα»...

- Ναι. Από κάποια φάση και μετά, ο “Πάρης” το απαιτεί να φαίνεται. Αυτή την απαίτηση την βίωνα πρώτα σωματικά, δηλαδή ένιωθα μέσα μου ότι θέλει να βγει εκείνος ο εαυτός που πραγματικά είμαι, όμως λόγω δουλειάς, λόγω γονιών, λόγω κοινωνίας να πρέπει να καταπιέζεται, να μη φαίνεται. Μετά, συναισθηματικά. Δηλαδή στις σχέσεις μου, ο “Πάρης” ήταν στο απόγειο. Απαιτούσε. Δηλαδή ένιωθα το σώμα μου να θέλει, να ποθεί, να εκφράζεται αντρικά, σε συνδυασμό με ιδιαίτερη τρυφερότητα και ρομαντισμό λόγω της θηλυκής μου πλευράς, της “Ιωάννας”.

- Και παράλληλα η “Ιωάννα”, κλεισμένη στο δωμάτιο της, για να μην την ρωτήσει κανένας το όνομα της...

- Η οικογένεια μου ήταν οι μόνοι άνθρωποι που δεν με ενοχλούσε τόσο να με φωνάζουν με γυναικείο όνομα. Δεν το αποδεχόμουν, αλλά το δεχόμουν πιο ήρεμα. Κοινωνικά, έξω τώρα, υπήρχαν φορές που επιβαλλόταν το “Ιωάννα”. Π.χ. στο σχολείο, στις σπουδές, στη δουλειά, δεν μπορούσα να το αποφύγω. Το βίωνα όμως πάνω στο σώμα μου, δηλαδή την ώρα που έπρεπε να πω το όνομα “Ιωάννα”, η φωνή μου αλλοιωνόταν, ίσα που έβγαινε από το στόμα μου. Ή άλλαζε το σχήμα του σώματος μου, έκλεινα τους ώμους μου για να κρύψω το στήθος μου. Άλλαζε ο τρόπος που περπατούσα, ο τρόπος που καθόμουν, απλά επειδή είπα “Ιωάννα”. Ανέφερα το θηλυκό, οπότε έπρεπε να το εκπροσωπήσω.

Το μόνο πράγμα που με πονούσε πραγματικά ήταν να το ακούω από ανθρώπους που, ενώ έβλεπαν ποιος είμαι, επιβαλλόταν να το πουν. Π.χ. όταν ήμουν με την κοπέλα μου, και έπρεπε να με συστήσει σε άλλους που δεν το ξέρουν, «Η φίλη μου η “Ιωάννα”».

Μα, ποιά “Ιωάννα”; Καταρχήν με κάνεις εμένα γυναίκα. Και αμέσως με κάνεις γυναίκα στα μάτια του οποιουδήποτε. Αμέσως μειώνεται ο ανδρισμός μου, νιώθω μειονεκτικά, νιώθω ότι είμαι λειψός.

- Ένα άτομο που βιώνει δυσφορία, που δεν έχει φτάσει στην αποδοχή, τι θα το συμβούλευες από τη θέση που είσαι τώρα;

- Πρέπει να μιλάς! Αν δεν μπορούν οι φίλοι σου να σε ακούσουν, να βρεις άλλους φίλους. Πολύ σημαντικό, όταν καταφέρεις να ανεξαρτητοποιηθείς οικονομικά, το πρώτο σου βήμα να είναι ο ψυχολόγος. Βοηθά απίστευτα το να νιώθεις πως δεν είσαι μόνος σου. Και, εξίσου σημαντικό αλλά δύσκολο, είναι να ανοίξεις γραμμές επικοινωνίας με τους γονείς σου. Να τους μιλάς για κάποια θέματα, να τους προετοιμάζεις.

- Εσύ με τους γονείς σου έχεις γραμμή επικοινωνίας για αυτό το θέμα;

- Σε όλη τη ζωή μου με το που έβαζα το κλειδί στην πόρτα του σπιτιού και την άνοιγα για να μπω, κατευθείαν το σώμα, η φωνή, οι κινήσεις, μεταμορφώνονταν - όσο γινόταν δηλαδή - σε “Ιωάννα”. Ένιωθα πως έτσι δεν τους πληγώνω. Αυτό όμως με τα χρόνια με έκανε κομμάτια, έχανα το εαυτό μου. Ο “Πάρης” ασφυκτιούσε, η “Ιωάννα” το ίδιο.

Στη μαμά μου μίλησα πριν από 2 χρόνια σχεδόν. Δε μπορούσε να το καταλάβει. Δεν ήθελε. Ήρθε μια μέρα και μου είπε για μια μάνα που υπέφερε γιατί έπρεπε να κρύψει τις φωτογραφίες του γιού της (που έκανε την επέμβαση). Τη ρώτησα απλά «Αυτός, ξέρεις πόσο υπέφερε πριν κάνει αυτό το βήμα;». Προφανώς δεν ήξερε. Από την άλλη, ο πατέρας μου έψαχνε χρόνια για μένα χωρίς να το ξέρω, αλλά έψαχνε για την ομοφυλοφιλία, όχι για τη δυσφορία. Μου είπε, «ο κόσμος είναι κακός, θα σε κρίνει, αλλά είσαι παιδί μου και θέλω να βρεις τον δρόμο σου. Ό,τι κι αν κάνεις είμαι δίπλα σου, θέλω να είσαι καλά». Η μητέρα μου ακόμη βρίσκεται σε άρνηση…

- Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ομοφυλοφιλίας και δυσφορίας γένους;

- Η διαφορά είναι ξεκάθαρη. Η ομοφυλοφιλία δεν έχει να κάνει με το πώς ένας άνθρωπος βιώνει το σώμα του, αλλά με την σεξουαλική του ταυτότητα. Η δυσφορία γένους δεν έχει καμία σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου. Αφορά στην έντονη δυσφορία που βιώνει ένα άτομο για την ανατομική του εικόνα, το σώμα του δηλαδή, το οποίο δε συμβαδίζει με αυτό που είναι πραγματικά. Ένας άντρας μέσα σε γυναικείο σώμα και το αντίθετο. Είναι σημαντικό να αναφέρω πως η «Δυσφορία Γένους», επίσημα πλέον, δεν θεωρείται ψυχική διαταραχή αφού έχει αφαιρεθεί από το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις Ψυχικές Διαταραχές της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας (DSM-IV-TR).

- Πως βλέπεις το θέμα αποδοχής στην Κύπρο;

- Γενικά είναι δύσκολο να αντιμετωπίζεις δυσφορία φύλου και να ζεις σε αυτή τη χώρα. Η άγνοια κάνει τους ανθρώπους να φοβούνται, να κρίνουν και να απορρίπτουν την διαφορετικότητα. Είμαστε κλειστή κοινωνία αλλά αυτό μπορεί να μας κάνει να είμαστε πιο ανθρώπινοι. Ο καθένας έχει δικαίωμα να ζήσει ελεύθερα και να σέβεται τον διπλανό του. Με φοβίζει η κοινωνία μας, αλλά ελπίζω πως μια μέρα, θα πάμε βήματα μπροστά.

- Δηλαδή, το επόμενο σου βήμα είναι η επέμβαση;

- Η επέμβαση είναι το τελικό στάδιο. Η επέμβαση δεν λύνει όλα τα θέματα μου, όμως θα βοηθήσει τη ζωή μου - θα είναι η ζωή μου πολύ καλύτερη ποιοτικά. Δηλαδή, δε θα έχω τα κολλήματα που έχω τώρα, π.χ. το να μη μπορώ να πάω στη θάλασσα: δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να αγαπάς τη θάλασσα και να μην μπορείς να πας. Θα φύγουν πολλές από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζω στην καθημερινότητα μου, στις κινήσεις μου, στον τρόπο που εκφράζομαι, ερωτεύομαι, ζω. Θα χαλαρώσει το σώμα μου, θα ανοίξουν οι ώμοι μου. Τώρα το σώμα μου είναι κλειστό.

Το επόμενο βήμα, είναι να μπορέσω να έχω πλήρη αποδοχή, να πατώ στα πόδια μου, να έχω τη δουλειά μου, γιατί το να πάω να κάνω την εγχείρηση - ωραία, τέλεια: θα μπορώ να πραγματοποιήσω κάποια όνειρα μου, αλλά αν δεν έχω δουλειά, αν δεν έχω γη να πατήσω, απλά θα κλειστώ στο σπίτι μου πάλι και θα απολαμβάνω το καινούργιο μου σώμα στον καθρέφτη (γέλια). Όταν είσαι αυτόνομος έχεις έναν άλλο αέρα, σχεδόν πετάς. Προσπαθώ και είμαι σε καλό δρόμο, να καθαρίσει το μυαλό μου από άχρηστες και απαισιόδοξες σκέψεις, γιατί μετά από τόσα χρόνια καταπίεσης το σώμα μου φωνάζει.

- Ποια πιστεύεις ότι θα είναι η σχέση «Πάρη»-«Ιωάννας» μετά την επέμβαση;

- Πριν πω για το μετά θα σας πω για το τώρα. Το όνομα που θα μου δώσει ο απέναντι μου είναι δικό του θέμα. Σημασία έχει ότι εγώ νιώθω καλά με αυτό που είμαι. Ευτυχώς στα 25 ήρθε η πλήρης αποδοχή του εαυτού μου, σε συνδυασμό με την βοήθεια αρκετών σπουδαίων ανθρώπων. Πλέον δεν με επηρεάζει ο τρόπος που με βλέπουν οι άλλοι. Δεν ντρέπομαι πια.

Τώρα που άρχισα να αποδέχομαι ότι η θηλυκή μου πλευρά δε μπορεί να χαθεί και δεν θέλω να χαθεί, ο «Πάρης» και η «Ιωάννα» είναι δίπλα - δίπλα, και έτσι το βιώνω. Μόνο το σώμα αλλάζει… ο ψυχικός μου κόσμος, ο χαρακτήρας μου δεν μπορεί να αλλάξει. Το πιο σημαντικό για μένα είναι να φτάσω στην αυτοπραγμάτωση μου. «Πάρης»- «Ιωάννα» στην ίδια γραμμή και προχωρούμε. Αυτό.

Ποιο Σώμα; - Παραστάσεις:

Λευκωσία: Αποθήκες ΘΟΚ (πρώην Νέα Σκηνή)

Επίσημη πρώτη: 8 Οκτωβρίου 2014

Τετάρτη και Πέμπτη (από 9 Οκτωβρίου μέχρι και 20 Νοεμβρίου)

Οι παραστάσεις αρχίζουν στις 8.30μ.μ.

Σκηνικά και κοστούμια: Γιώργος Χιώτης 
Μουσική: Αγγελική Κουάλη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Κοσμά.

Ερμηνεύουν οι: Μαρίνα Μανδρή, Νάγια Αναστασιάδου, Έλενα Παπαδοπούλου, Γιώργος Αναγιωτός.

Με εκτίμηση,

KillaFlava and her Marmite